نوروز

بسم الله الرحمن الرحیم

نوروز

توجه به اعتبارِ موضوعات از آن جهت که فی نفسه (بذات) دارای ارزش هستند، یا اعتبار خود را از جایی دیگر اخذ می کنند، روشنی بخش نحوه ی برخورد ما با آنها خواهد بود. امری که غفلت از آن هزینه های بسیاری را در مسیر زندگی ایجاد خواهد کرد.

بسیاری از ما بدون در نظر گرفتن اعتبار واقعی موضوعات با آنها مواجه می شویم. در واقع نگاه جامعه ی پیرامونی است که اعتبار موضوع را برای ما شکل می دهد. هنجار ها و سنت های خانوادگی، در مقیاس کوچک و باید و نباید های اجتماعی، در مقیاس بزرگتر، به نوعی از این سنخ موضوعات به حساب می آیند.

ریشه ی مشکل آنجاست که ما در مورد رعایت سنت ها، تفکرورزی نمی کنیم ! انگار به جای آنکه کنترل آنها در دست ما باشد، کنترل ما در دست آنها است! نگارنده سنت ستیز نیست. اما اعتقاد دارد برخورد کورکورانه با سنت و هنجار بی هزینه نخواهد بود. 

مناسبت ها تنها قراردادند. "سال نو" مثال خوبی است برای عیان ساختن میزان اعتبار این قرارداد اجتماعی.  قومیت های گوناگون بازه های زمانی متفاوتی را برای برپایی جشن "سال نو" در نظر گرفته اند. به دیگر بیان اعتبار آن بازه ی زمانی برای پاسداشت و شادی، قبول عمومی آن جامعه است وگرنه بازه ی زمانی سال نو به خودی خود دارای هیچ اعتباری نیست! بدین ترتیب مناسک "سال نو" یا هر مناسبت دیگری از این نوع، وحی منزل نیستند که مجبور به تبعیت بی چون و چرا از آن باشیم. 

رسم و رسوم ازدواج نیز مانند سال نو؛ بذات صاحب ارزش نیستند. هر جامعه ای برای خود شیوه ای خاص در رابطه با این موضوع انتخاب کرده است. مهم آن است که اگر قصد داریم آن شیوه را اجرا کنیم، بدانیم که آن رسم و رسوم به هیچ وجه صاحب ارزش نیستند! بلکه شیوه هایی هستند برای گذران امور. پس می توان با برخورد منطقی با آنها، بسیاری را کنار گذاشت، یا رسم دیگری را به جای آنها بنا نهاد.

سال نوی جدید شمسی در راه است. قوم ما چرخش کامل زمین به دور خورشید را مبنای محاسبه سال نو قرارداده. شاید سالها بعد، مبنا، "قرارداد" دیگری قرار بگیرد! عید نوروز اعتبار خودش را از ما می گیرد. لحظه ی قبل و بعد تحویل هیچ فرقی با هم ندارند الا اینکه ما برای آنها تفاوت قائل شده ایم.  مناسبت های دیگر چون سالگرد ها و تولدها و یابود ها ارزشی بالاتر نخواهند داشت و از نظر اخلاقی، به هیچ وجه مجبور به رعایت رسوم مرتبط با آنها نیستیم. 

برای نوروز لباس نو لازم نیست، خانه ای تکانده شده اجبار نیست، هفت سین و آجیل و ماهی پلو و دعای تحویل و تبریک سال جدید و مهمانی و سفر و تعطیلات، الزامات اخلاقی نیستند. نوروز قرارداد است. بهتر است به فکر "روزِ نو" بود. روز نو همان روزی است که قدر آن رابدانیم، نه فقط چند روز اول سال. 

امید که هر روزتان "روز نو" باشد.

علی اکبر نوری

اسفند 92

تهران